Τοπίο ελληνικό: με την ιδέα και την πράξη του Έλληνα… Του Αντώνη Καπετάνιου

(Κέρκυρα, Καρουσάδες, 1957, φωτογράφος Μαρία Χρουσάκη)
«Γιατί βαθιά μου δόξασα και πίστεψα τη γη
και στη φυγή δεν άπλωσα τα μυστικά φτερά μου
μα ολάκερον ερίζωσα τον νου μου στη σιγή,
να που και πάλι αναπηδά στη δίψα μου η πηγή,
πηγή ζωής, χορευτική πηγή, πηγή χαρά μου…»

(«Γιατί βαθιά μου δόξασα», Άγγελος Σικελιανός)

Έργο καμωμένο από μάστορα της φύσης, τοπίο που βαθαίνει τη διάνοια και μας κάμει με ψυχική θερμοκρασία να θωρούμε, πνοημένοι και εννοημένοι. Τοπίο απλό, λιτό, αμάργαρο, λιγόκορμο. Μα ταυτόχρονα ερατεινό, ευκλεές, θαλπτήριο, αυτάγγελτο. Όχι αμάλθειον, αλλά αγλαόν. Όχι ισκιερό, αλλά λάμπον. Όχι πλήσμον, αλλά κρατερό. Με άλλα λόγια: τοπίο ελληνικό!
Τοπίο χαλκευτή δημιουργού, που λούζεται την αρμονία, ακολουθώντας το παράδειγμα της γης, ακολουθώντας τη δωρική της ολιγοχορδία. Ιδού η κλήρα των Ελλήνων: το παράστημά τους στη γη, η ενέργειά τους στον τόπο˙ και τούτος ο ξεχασμένος κανόνας της φυλής πρέπει ν’ ακολουθείται, ότι το ιδανικό δεν είναι η επιστροφή στη φύση, αλλά η ρυθμική της κατάσταση…
Είχε, γι’ αυτό, θεριοσύνη το ελληνικό βλέμμα, το ‘βλεπες ολόγιομο, πνοό να στέργεται, με ψυχικό πυρ κι εσωτερικό ισορρόπημα. Τιτανική γενιά η ελληνική, πέτυχε τη ζωντανή συνισταμένη της φυλής να την παρέχει ως προσωπισμό της σκέψης σ’ ένα κάρπιμο βλέμμα, σε μια διαιώνια ματιά. Συναίσθημα καθαρώς ελληνικό, ζυγισμένο, όλο ουσία˙ βλέμμα όλο βέλος, στόχο και θέληση… Έλληνες μύστες αισθήσεων, με ενδόμυχο παλμό, που βυζάχτηκαν τη ζωή από της μάνας πατρίδας το άγιο αστήθι…
Το ελληνικό τοπίο συγκροτήθη με πρωτόλειες, πρωτογενείς, ατόφιες ομορφιές, της αθωότητας, της απλότητας: με αυτές διαμορφώθηκε η Ελλάδα κι απέκτησε την αψηλοσύνη του φωτός. Μ’ ένα βλέμμα, με την αίσθηση της φυσικότητας, με το κοινωνείν, με την πρόσληψη του ελληνικού τοπίου˙ με τούτα νοιώθεται η Ελλάδα στο μεδούλι της, με τούτα συνθέτεται η εικόνα της και συγκροτείται ψυχικά κι ολότελα.
Όμως αλί, όλα τούτα δυστυχώς εχάθησαν με την επιβολή του τεχνοκρατικού νεοπολιτισμού, που δεν υπολόγισε αξίες και δε σεβάστηκε τον τόπο και τις πηγές του, π’ αποτελούν τα θέμελα της φυλής! Όχι –φυσικά– στον πρωτογονισμό, όχι στη στασιμότητα, αλλά στο προχώρημα σ’ ένα ισορρόπημα ζωής, στο κράτημα από τις ρίζες. Η κρίση που βιώνουμε είναι κατά πρώτον πολιτιστική, κρίση των ηθών και των αξιών, κι έπειτα οικονομική, που προκύπτει ως απώλεια του αξιακού μας γίγνεσθαι και μεταφράζεται με την υποκατάσταση του βίου από τη ζωή κι εντέλει από την επιβίωση!

(από το βιβλίο μου “ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΟΠΙΟ. Σπουδή του τόπου και θεώρηση του ελληνικού τοπίου”, ιδιωτική έκδοση, Αθήνα 2018,http://www.bookstation.gr/Product.asp?ID=46356